Miasto Biłgoraj położone jest w centralnej części powiatu biłgorajskiego w środkowej części Równiny Biłgorajskiej - jednego z trzech subregionów Kotliny Sandomierskiej. Usytuowane jest na pograniczu wysoczyzny i leśno-łąkowej równiny, w widłach rzek Białej i Czarnej Łady. Bezpośrednio graniczy z gminą wiejską Biłgoraj i jest siedzibą gminy miejskiej oraz wiejskiej a także miastem powiatowym. Powierzchnia miasta Biłgoraj wynosi 21 km².

Na terenie miasta występuje wysoki poziom wód gruntowych. Występuje tu także dobrze rozwinięta sieć rzeczna oraz akweny wody stojącej. Na rzece Osie, na terenie osiedla Bojary, w północno-wschodniej części miasta znajduje się rekreacyjno-sportowy zalew, a w południowo-wschodniej części miasta kompleks stawów Różnówka. W dolinie Białej Łady zachowały się fragmenty starorzeczy oraz pozostałości młyna (w rejonie ul. Gen. Sikorskiego). Niewielkie spadki głównych rzek powodują powstawanie meandrów w piaszczystym lub torfowym podłożu.

Miasto Biłgoraj administracyjnie podzielone jest na 12 osiedli, liczba ludności miasta na rok 2012 wynosiła 27 252 mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 1292 osoby na km2 (średnia dla powiatu biłgorajskiego 62).

Biłgoraj jest węzłem dwóch dróg wojewódzkich: drogi nr 835 i drogi nr 858. W odległości około 5 km na południe od granic miasta z drogą wojewódzką nr 835 łączy się droga wojewódzka nr 853, łącząca Biłgoraj z Tomaszowem Lubelskim. W północnej części miasta przebiegają dwie linie kolejowe: linia normalnotorowa oraz Linia Hutnicza Szerokotorowa.Sieć drogową o łącznej długości 82,6 km Miasta Biłgoraj tworzy: 10,6 km dróg wojewódzkich, 49 km dróg powiatowych, 23 km dróg gminnych.

W roku 2012 w gminie funkcjonowało 2998 podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON (105 sektor publiczny, 2893 sektor prywatny). Przeważająca większość stanowią firmy najmniejsze zatrudniające do 9 pracowników (ok. 98%). Profil gospodarczy miasta Biłgoraj kształtowany jest w dużym stopniu przez dobrze rozwinięty przemysł, sektor usługowy oraz rzemiosło. Obecnie Biłgoraj jest ważnym ośrodkiem przemysłowym. Na terenie miasta działa, bądź ma swoją siedzibę kilka dużych zakładów produkcyjnych. Ponadto na terenie miasta funkcjonuje wiele mniejszych przedsiębiorstw przemysłowych (głównie reprezentujących przemysł spożywczy i lekki).Biłgoraj jest też ważnym ośrodkiem usługowym. Oprócz wypełniania ważnych funkcji miasta powiatowego w sferze administracji, edukacji i ochrony zdrowia, miasto posiada dobrze rozwiniętą sieć handlową.

Biłgoraj jest dobrą bazą wypadową na Roztocze i Puszczę Solską, co sprawia, że każdego roku miasto jest odwiedzane przez coraz liczniejsze grono turystów. W granicach Osiedla Bojary znajduje się rekreacyjny zalew, zaś w samym w centrum miasta, przy ul. Nadstawnej 32, znajduje się skansen "Zagroda sitarska". Rozpoczęta jest budowa dużego centrum rekreacyjnego, Miasteczko Kultur Wschodnich, które swoim stylem i architekturą ma nawiązywać do XIX wiecznego Biłgoraja. Biłgoraj jest także ważnym węzłem szlaków turystycznych.

Główne obszary o najwyższych walorach przyrodniczych i krajobrazowych zlokalizowane w mieście to:

Najcenniejsze obiekty środowiska kulturowego zlokalizowane na terenie miasta to: